Universiteiten willen zelf regie voeren op inrichting van de sector

Artikel

De samenleving staat voor grote maatschappelijke uitdagingen, die niet met quick fixes zijn op te lossen. Er zijn langetermijnoplossingen nodig die rekening houden met de complexe aard van de vraagstukken. Universiteiten kunnen hierin een cruciale rol spelen door onderzoek te doen naar oplossingen en studenten op te leiden die complexe vraagstukken aan kunnen pakken. Om dit zo optimaal mogelijk te doen, werken universiteiten aan een universitair landschap waarin het onderwijs en onderzoek optimaal aansluiten op de regionale en nationale maatschappelijke opgaven. Daarvoor is het nodig dat universiteiten meer dan nu onderling afstemmen welk onderzoek en onderwijs waar plaatsvindt.

  • Grote en complexe maatschappelijke vraagstukken vragen om aansluiting van de wetenschap op deze uitdagingen
  • Om dit optimaal te kunnen doen is een meer gedifferentieerd universitair landschap nodig
  • Om dit mogelijk te maken werken universiteiten aan een vorm van governance, waarin beter kan worden afgestemd waar welk onderzoek en onderwijs worden aangeboden
  • Bij deze afstemming is bewaking van de autonomie en academische vrijheid essentieel, zodat innovatief inspelen op maatschappelijke vragen mogelijk blijft

Om tot zulke afstemming te kunnen komen zijn twee zaken nodig: (1) een ander bekostigingsmodel en (2) een ander governancemodel op landelijk niveau, waarin universiteiten met elkaar afstemmen welke inhoudelijke profilering en capaciteit nodig is op landelijk, instellings- en domeinniveau. Deze zaken gaan hand in hand. Momenteel werken twee bestuurlijke werkgroepen uit hoe deze andere bekostiging en governance eruit moeten zien. 

Autonome sector, met kaders van de samenleving 

Voor goed universitair onderwijs en onderzoek is institutionele autonomie van groot belang. Minder regeldruk en meer academische vrijheid zorgen ervoor dat wetenschappers beter kunnen inspelen op vragen vanuit de samenleving en makkelijker kunnen innoveren in hun onderwijs en onderzoek. Tegelijkertijd vraagt de huidige tijd ook om meer regie op het stelsel als geheel. Hierom werken universiteiten aan een governancemodel waarin universiteiten binnen de kaders van de samenleving zelf die noodzakelijke regie op het stelsel voeren door af te stemmen over inhoudelijke profilering en capaciteit. Dit garandeert de autonomie, maar zorgt er ook voor dat universiteiten naar een meer gedifferentieerd universitair landschap toe kunnen werken. 

Tijd en vertrouwen nodig

Universiteiten werken momenteel aan een voorstel voor zo’n governancemodel. Hiervoor zijn wel enkele zaken van de politiek en het ministerie nodig: tijd, vertrouwen en eventueel (financiële) ondersteuning. De steun van de overheid en de politiek zijn nodig om het nieuwe governancemodel te laten slagen.