Met de tractor naar Brussel
21-05-2019
De VSNU blogt! Door middel van korte verslagen bieden we een inkijkje in de werkzaamheden van de Vereniging van Universiteiten. Deze week het woord aan onze domeinleider Internationaal Willemijn Dicke.
Mijn week begint met een meeting in Brussel bij de EUA, de European University Association.
“Als boeren het niet eens zijn met Europees beleid, komen ze met tractoren naar Brussel en blokkeren ze dagen en weken de toegangswegen. Van onvrede bij wetenschappers merken we nauwelijks iets” zegt een ambtenaar in Brussel vertrouwelijk tegen ons. “Als jullie ontevreden zijn met ons beleid, maak dan wat meer herrie.”
En voor die herrie zitten we nu met 10 universiteiten uit Europa bij elkaar. Het zijn spannende tijden voor universiteiten in Brussel. Het budget voor onderwijs en onderzoek is nog niet vastgesteld en veel partijen proberen nu uit te leggen waarom er voor hun sector geld bij moet, en wij dragen ons steentje bij om het belang van onderzoek, onderwijs en innovatie aan te tonen.
Er is nog een reden om veel in Brussel te zijn. Momenteel worden de plannen gesmeed voor Horizon Europe en ook voor het nieuwe Erasmusprogramma. Beide zijn belangrijke bronnen van inkomsten voor het Nederlandse onderzoek en onderwijs en heel goede instrumenten om excellent onderzoek en onderwijs te stimuleren. Nu is het moment om de plannen in Brussel te beïnvloeden. In de huidige opzet van de onderzoeksprogramma’s zien we te weinig aandacht voor Social Sciences en Humanities (SSH). De werkgroep van de EUA schrijft een kritische reactie op de voorgestelde plannen waarin we stellen dat de SDGs (Sustainable Development Goals) niet behaald kunnen worden zonder volwaardige en volledige inzet van de disciplines SSH.
Onderwijs als route naar wereldvrede
Op woensdag wordt het universitaire nieuws volledig gedomineerd door de publicatie van het rapport van Commissie van Rijn. De analyse van de commissie bevat vergaande voorstellen, vooral de herverdeling van gelden van alfa en gamma naar techniek en beta doet veel stof opwaaien. Het gaat om aanzienlijke bedragen- die de alfa en gamma disciplines helemaal niet kunnen missen. Er is gedoe, ongerustheid, officiële reacties van universiteiten, boze hoogleraren op twitter.
Mijn collega’s houden me op de hoogte van de ontwikkelingen en reacties terwijl ik in Berlijn zit. De VSNU is uitgenodigd op een conferentie van de British Council over het Hoger Onderwijs.
Er is een enorm contrast tussen de Haagse hectiek enerzijds en anderzijds de vergezichten die gaan over het fundamentele belang van kennis en wetenschap voor de samenleving. Tot mijn verrassing ben ik geraakt door de (wel erg grote) woorden van een van de sprekers, Tariq Bunari (oud-Unesco): "The biggest driver in the world today is access to knowledge. There cannot be a divide between knowledge haves and knowledge have-nots." Hij zegt verder dat de toegang tot kennis de nieuwe scheidslijn is, hij neemt zelfs ‘the new Apartheid’ in de mond.
Terwijl ik luister naar deze woorden, scroll ik door de tekst van Rapport van Rijn dat op mijn scherm staat. Bunari zet me aan het denken. Ja, de universiteit is ook een gebouw dat geld kost, met onderzoekers, waar soms goede en soms minder goede colleges worden gegeven. Een universiteit is levernancier van startups en ook van toekomstige arbeidskrachten. Allemaal waar.
Dit vergezicht van Bunari laat echter zien dat het belang van universiteiten nog veel verder strekt: we kunnen in belangrijke mate bijdragen aan vrede, stabiliteit en een inclusieve, gedeelde welvaart. Als we dat voor ogen hebben, moeten we NU het goede doen en zorgen dat toegang tot kennis gewaarborgd is en blijft op de lange termijn.
Ik laat het rapport Van Rijn na deze mooie woorden even voor wat het is- dat komt morgen wel.
Europese verkiezingen
De week sluit ik af met een debat dat gaat over het belang van de EU voor de kennissector. Het Montesquieu instituut, TU Delft en de VSNU hebben dit georganiseerd om aandacht te vragen voor de Europese verkiezingen. Het is een mooie middag, maar de vonken spatten er niet vanaf. Bijna alle politici (Tweede Kamerleden en Europarlementariërs) zijn het er wel over eens: Brussel mag soms een al te enthousiaste regelneef zijn, maar voor onderzoek, onderwijs en innovatie is de positieve waarde van Europa evident.