De waarde van datavisualisatie

Mijn eerste jaar bij de VSNU is voorbij gevlogen. in de periode tussen twee regeringen in was er ook tijd voor het VSNU-bureau om mooie dingen te ontwikkelen. We nemen onze “Feiten en cijfers” integraal onder handen. Deze informatie is zowel voor de universiteiten als voor de wereld erbuiten (pers, politiek, publiek) vaak relevant. We willen de cijfers dus zo toegankelijk mogelijk maken. Dat werkt ongeveer zo:

      

Teams van de VSNU-domeinen Internationaal, Financiën, HR, Onderwijs en Onderzoek krijgen de uitnodiging om na te denken over de belangrijke “hoofdboodschappen” die we als VSNU willen uitdragen. Vervolgens gaan ze in zogenaamde “datalabs” samen met data-experts gedurende een sessie van twee uur zoveel mogelijke databronnen en grafieken benoemen, passend bij die hoofdboodschappen. De bestaande data hangen aan de muur, in kleine subgroepen worden alle betrokken collega’s gestimuleerd om verder te denken. Bij ieder datalab is een expert aanwezig vanuit de universiteiten om extra kennis in te brengen.

 

In de weken erna bouwen we de grafieken in Tableau. De inhoudelijk experts schrijven de teksten: dat blijkt vaak net zo ingewikkeld als de cijfers. Na vier tot vijf weken volgt een tweede datalab, waarin de resultaten worden besproken. Een week erna staan de “interactieve factheets” online. Inmiddels heeft bijna de gehele organisatie ervaren wat de mogelijkheden (en beperkingen) van data zijn. Belangrijker: we ervaren ook de forse meerwaarde van deze factsheets, waarmee gebruikers heel eenvoudig inzicht kunnen krijgen in alle relevante cijfers over de universiteiten. 

 

De leercurve van het team dat voor het eerst grafieken bouwt in Tableau is indrukwekkend en de collega’s zijn razend enthousiast over de werkvorm en het resultaat. Journalisten maken gebruik van onze Tableau-grafieken en het valt op dat de begeleidende teksten blijk geven van goed inzicht in de data. Tot het einde van het jaar gaan we door met deze datalabs. We overleggen met instanties als Rathenau, DUO, Inspectie, OCW, Studiekeuze123 en CBS of we met hen vergelijkbare sessies kunnen organiseren. Experts op het gebied van hoger onderwijsdata zijn schaars en het bundelen van expertise levert nieuwe inzichten op.

 

Een inspirerend voorbeeld geeft het Rode Kruis. Zij hebben een team van cartografen en data-analisten, dat kaarten maakt van crisisgebieden. In de aanloop naar de orkaan Irma mobiliseert het team in korte tijd 150 cartografen die via een online applicatie binnen zes uur een uiterst gedetailleerde kaart maken van Sint Maarten op basis van de laatste satellietbeelden. In plaats van 41.000 inwoners, laat de kaart zien dat er waarschijnlijk 50.000 mensen wonen. Na de orkaan duurt het even voordat de bewolking is weggetrokken, maar ook dan wordt in no-time een nieuwe kaart gemaakt. Hulpteams weten waar ze moeten zijn. Dat redt levens. 

 

Zou een vergelijking tussen experts op het gebied van hoger onderwijsdata en cartografen denkbaar zijn? Ook wij brengen een landschap in kaart: “het hoger onderwijslandschap”. We doen dat steeds meer met tools die breed en online beschikbaar zijn, zodat samenwerking beter mogelijk wordt. De data wordt steeds omvangrijker en complexer. Net als cartografen zijn afspraken nodig over de “taal” die we hanteren om iets te beschrijven. De infographics en interactieve grafieken lijken op landkaarten die de lezer de weg wijzen. Mooier nog zou het zijn als we een manier konden vinden om samen aan een kaart van het hoger onderwijs te werken.  

 

Inmiddels zijn we bezig met de voorbereiding van een bredere samenwerking met dataleveranciers in het hoger onderwijs, om te kijken of we een dergelijk “hoger onderwijslandschap” op basis van data kunnen schetsen. Wordt vervolgd!