Opening Academisch Jaar 2017-2018
20-09-2017
De VSNU blogt! Door middel van korte verslagen bieden we een inkijkje in de werkzaamheden van de Vereniging van Universiteiten. Deze week het woord aan onze VSNU-collega's. Zij bezochten de opening van het academisch jaar op de universiteiten.
1) Radboud Universiteit Nijmegen - Katinka Eikelenboom, Domeinleider Onderwijs
2) Universiteit voor Humanistiek - Lieke Staal, Beleidsadviseur
3) Wageningen University & Research - Petra Piek, Beleidsadviseur
4) Leiden Universiteit - Wouter Feldberg, Domeinleider Onderzoek & Valorisatie
5) Erasmus Universiteit Rotterdam - Rianne Kouwenaar, Beleidsadviseur
6) Technische Universiteit Eindhoven - Jurgen Rienks, Domeinleider Internationaal
7) Tilburg University - Bregje Mollee, Domeinleider HR
Radboud Universiteit Nijmegen - Katinka Eikelenboom, Domeinleider Onderwijs
De Radboud Universiteit Nijmegen geeft om het geluk en welz
ijn van haar studenten en medewerkers. Het was de belangrijkste boodschap van Rector Magnificus Han van Krieken bij de Opening van het Academisch jaar in Nijmegen. Een ‘sympathiek’ protest van het Promovendi Netwerk Nederland en de VAWO tegen werkdruk onderstreepte het belang ervan. Net als het recent verschenen onderzoek naar eenzaamheid onder Nijmeegse studenten. Het klonk gastspreker minister Bussemaker als muziek in de oren. Nederlandse kinderen zijn een van de slimsten, maar vooral: een van de gelukkigsten ter wereld. Laten we dat koesteren.Geluk dat je deelt, vermenigvuldigt zich
Studente Maren Klein vertelde hoe vrijwilligerswerk in Peru en voor vluchtelingenopvang Heumensoord haar leerden hoe lastig het is om je echt in een ander te verplaatsen. Zoek overeenkomsten en bespreek verschillen. En onthoud: geluk dat je deelt, vermenigvuldigt zich.
Wees lief voor Siri
Schrijfster Hanna Bervoets hield een pleidooi voor relaties tussen mens en robot. Als het contact met een robot ons plezier kan geven, zoals de zorgrobot Alice uit de documentaire ‘Ik ben Alice’ of de fuzzies in de laatste roman van Bervoets, laten we daar dan niet moeilijk over doen. En laten we om te beginnen wat aardiger worden voor iPhone- Siri, aldus Bervoets.
Alle egards
Dat de universiteit Nijmegen ook begaan is met het welzijn van haar gasten mocht ik aan den lijve ondervinden. Er was voor mij als VSNU-vertegenwoordiger een stoel op naam gereserveerd en ik mocht achter het cortège de zaal uitlopen. Dat deze eer bij mij enige verlegenheid opriep, nam ik graag op de koop toe. Een geluksvogel, dat was ik vandaag.
Universiteit voor Humanistiek - Lieke Staal, Beleidsadviseur 
Op een mooie maandagmiddag kon het contrast tussen het volle Domplein en het rustige Pieterskerkhof bijna niet groter zijn. Weinig wees er op dat naast de UU nog een andere universiteit de opening van het academisch jaar vierde. Toch was dat het geval. Studenten en medewerkers van de Universiteit voor Humanistiek openden het academisch jaar op een klassieke, authentieke en vooral bescheiden wijze. Zo waren er geen protesten van studenten tegen de keynote speaker, geen BN’ers, er werden geen prijzen uitgereikt en er werden geen spelletjes gedaan.
Wat was er dan wel? Veel ruimte voor reflectie. Stilstaan bij weer een nieuw jaar en samen nadenken over zingeving, over Nietzsche, over Srebrenica en moral injury, over de human project en over hoe je zelf een zinvol leven kan leiden in een humane samenleving.
Wageningen University & Research – Petra Piek, Beleidsadviseur
Voorafgaand aan de Opening van het Academisch Jaar in Wageningen gaan binnen de gesprekken over eierraapmachines en het terugkruisen van dikbil-koeien. Buiten protesteert een kleine groep tegen de komst van Matt Ridley, schrijver en lid van het Engelse House of Lords, die straks een lezing geeft over "environmental optimism" en daarmee volgens de prostestgroep klimaatveranderingen ontkent. Ik ga binnen luisteren naar wat Ridley nou werkelijk te zeggen heeft.Voorspellingen
De Club van Rome voorspelde in de jaren zeventig dat binnen een paar decennia de grondstoffen in de wereld zouden zijn uitgeput. Er werden doomscenario’s geschetst over zure regen, het gat in de ozonlaag, ontbossing, woestijnvorming, olierampen en mondiale overbevolking.Ridley kijkt hierop terug en constateert op basis van cijfers en onderzoek dat het niet zo hard gegaan is als men toen dacht: zure regen is niet meer; ongelukken met olietankers komen nauwelijks voor; mondiaal is het aantal hectare bos toegenomen; olie en steenkool is niet op. Ja, de wereldbevolking groeit, maar minder dan gedacht. En omdat landbouw tegenwoordig meer produceert per hectare, is er ook voedsel voor al die wereldbewoners. Schoon drinkwater kan een probleem worden, maar met "indoor farming" wordt watergebruik en het gebruik van pesticiden teruggedrongen en is er schoon water genoeg.
En klimaatverandering?
Het debat over klimaatverandering is gepolariseerd, aldus Ridley: degenen die klimaatverandering zien, benadrukken de problematische gevolgen. De klimaatverandering-ontkenners zien geen risico's. Ridley neemt een derde positie in: er is klimaatverandering en dat is niet problematisch want de wetenschap vindt oplossingen voor de problemen die hierdoor ontstaan.
Vertrouwen in de toekomst
In een wereld waar pessimisme en wantrouwen de boventoon voert, gaat wetenschap uit van mogelijkheden en vertrouwen; Louise Fresco zei dit tijdens haar inleidend betoog. Volgend jaar viert Wageningen haar 100-jarig bestaan. Alle sprekers zijn er van overtuigd dat Wageningen het volgende 100-jarige bestaan ook zal vieren. Niet alleen omdat Wageningen een degelijk onderzoek- en onderwijsinstituut is dat de tand des tijds doorstaat, maar ook omdat deze aarde dan nog steeds leefbaar is.
Leiden Universiteit – Wouter Feldberg, Domeinleider Onderwijs & Valorisatie
Samen met mijn SURF collega Sandy stap ik een volle Pieterskerk in Leiden binnen. We schudden rector Carel Stolker de hand en wensen hem succes. Stolker opent de bijeenkomst waarin hij het thema duurzaamheid, door de Leidse studenten ingebracht, aanstipt en nadrukkelijk stilstaat bij de band tussen Leiden en Den Haag. Ook de goede samenwerking met Delft en Rotterdam komt aan bod, zoals het gezamenlijke centre for sustainability.
One man can make a difference and every man should try
Merijn Tinga, beter bekend als de 'Plastic Soup Surfer', roept het publiek en vooral bestuurders op om het verschil te maken en de enorme hoeveelheid plastic afval terug te dringen door middel van recycling. Hij haalt daarbij Jacky Kennedy aan: 'One man can make a difference and every man should try.'
Als je een beetje je best doet zie je dat ook de quote van Kennedy aansluit op de discussie op Twitter dat er toch beperkt sprake is van (gender)diversiteit tijdens de OAJ in Leiden. Hester Bijl is daarop in ieder geval een uitzondering. In haar onderwijsvisie benadrukt zij de noodzaak van meer onderwijs op maat, met als basis het whitepaper waar SURF eind vorig jaar mee uitkwam. De winnaar van de LUS onderwijsprijs, Florian Schneider, zet de visie extra kracht bij door te benadrukken dat een hogere waardering voor het geven van goed onderwijs nodig is.
Ahmad Al-Jallad ontvangt de Gratama wetenschapsprijs voor zijn werk in Arabische studies. Samen met de Azië studies een niche waarmee Leiden zich profileert. Als voormalig werknemer van het Leids International Institute for Asian Studies roept dat bij mij enthousiasme en nostalgie op.
Digitale Samenleving
In het staartje van zijn slotwoord spreekt Carel Stolker zijn dank uit richting Andrea Evers die een belangrijke bijdrage heeft geleverd in de ontwikkeling van de Digitale Samenleving van de VSNU. Een unieke propositie van de gezamenlijke universiteiten aan de snel digitaliserende samenleving. Samen met mijn collega van SURF spreek ik hier nog uitgebreid met Andrea Evers over door tijdens de borrel: surf's up voor digitalisering!
Erasmus Universiteit Rotterdam – Rianne Kouwenaar, Beleidsadviseur
Als ik aankom op de EUR, verzekert een interne bron mij dat de EUR dit jaar grootser uitpakt dan ooit. En snel rent hij weg om de burgemeester op te vangen. Als ik me omdraai, zie ik een oud minister-president. Dat belooft wat!
Inclusie ligt collegevoorzitter Kristel Baele na aan het hart, vertelt ze in de opening. Bij het uitreiken van de prijzen voor excellente studenten, docenten, en onderzoekers komen veel vrouwen en mensen met een migratieachtergrond het podium op. Als het jaarlijkse prijzencircus enige indicatie geeft, zit het wel goed met inclusie op de EUR.
De burgemeester van Rotterdam neemt de microfoon voor een les burgerschap. Waag het niet om achterover te leunen en van alles te eisen, omdat je dat recht denkt te hebben als belastingbetaler. Vooruitgang in de stad komt van burgers. Dus roer je, zegt burgemeester Ahmed Aboutaleb.
Een krachtig intermezzo komt van Teodor Cataniciu, een Roemeense Rotterdamse student die een moderne crowdsourced school voor techniek heeft opgezet voor mensen met een achterstand: vluchtelingen en mensen die na tegenslag wel een zetje kunnen gebruiken.
Rector Magnificus Huib Pols sluit de opening af met een verhaal over bruggen bouwen, in Rotterdam en in de universiteit.
Technische Universiteit Eindhoven - Jurgen Rienks, Domeinleider Internationaal
Studenten hebben het voortouw bij OAJ17 aan de Technische Universiteit Eindhoven (TuE). Studieverenigingen bepalen het programma en hun ceremoniemeester leidt het thema in: “The magic of higher education and science”.
Het programma is innovatief (Engelstalig) èn traditioneel met cortège en openingsspeech van rector magnificus Frank Baayens. Met 2300 eerstejaars heeft er een verdubbeling plaatsgevonden in 7 jaar, zonder budgetgroei. Een belangrijke zorg. Digitale ontwikkelingen zullen hun impact hebben op het hoger onderwijs zelf: wat we leren en hoe.
Gastspreker is Alexander Pechtold. Hij stelt niet het regeerakkoord centraal maar het belang van wetenschap. Is het glas halfvol of halfleeg? Dan maar doormidden om materiaal te besparen en tegelijk water vast te houden.
Daniël Lakens (TuE) laat sociale dilemma’s zien voor individuele wetenschappers: het delen van onderzoekdata en de werklast van onderzoeksaanvragen. Tom de Greef (eveneens TuE) toont hoe nanotechnologie structuren bouwt met DNA. Jonge ondernemer Tessie Hartjes kondigt de innovationspace aan waar onderwijs en ondernemerschap samenkomen.
Als beste docenten in de bachelorfase en masterfase worden uitgeroepen Ivo Roghair en Yvonne de Kort.
Victor Mids tenslotte verrast het publiek met magie en opent het academisch jaar. En dan is er groot feest voor alle studenten, waar ook het cortege bij aansluit.
Tilburg University - Bregje Mollee, Domeinleider HR
Volgens de uitnodiging ben ik een speciale gast en zo voel ik mij ook als ik mij aanmeld bij de balie. Ik bevind mij in het Cobbenhagen-gebouw, vernoemd naar de heer Cobbenhagen die 90 jaar geleden de universiteit oprichtte. Al meerdere keren heb ik via posters, mail of flyers begrepen dat het echte feest op 16 november zal plaatsvinden tijdens de Dies Natalis.You cannot escape the responsibility of tommorow by evading it today
Prof. Dr. Emile Aarts, Rector Magnificus, trapt af. Hij heet de aanwezigen welkom en licht een aantal aspecten van het strategisch plan toe. Een speciaal warm hart heeft hij voor de staf: zonder hen zou de universiteit niet zijn wie ze is. Zonder connectie met elkaar is groei niet mogelijk. Dr. Koen Becking, Voorzitter van het College van Bestuur, neemt het stokje over. De universiteit staat voor "Taking responsibility in a connected world". Met verve haalt hij een van de grondleggers van de VS aan: Abraham Lincoln. "You cannot escape the responsibility of tomorrow by evading it today". En dat is de hoofdboodschap van vandaag. De universiteit staat midden in de samenleving en wil bijdragen aan een verantwoordelijke wereld. Digital society is daarbij een term die regelmatig voorbij komt. Ambitie genoeg! Ook werden drie kersverse nieuwe vrouwelijke hoogleraren nog even in het zonnetje gezet. Hulde!
From Homo Sapiens to Homo Sapiens Versus
De keynote speaker is een hoogleraar die met een duidelijke passie vertelt over haar onderzoek en bevindingen. Het gaat hier om Professor Margriet M. Sitskoorn, hoogleraar Cognitieve Neuropsychologie, Tilburg School of Social & Behavioral Sciences. Haar voordracht is getiteld “From Homo Sapiens to Homo Sapiens Verus!”. Ze betoogt dat de Homo Sapiens zijn recht verliest om te bestaan. Nee, dan de Homo Sapiens Verus: a truly wise human being, is someone who has both feet on te ground, is firmly connected to society and takes responsibility for past, present, and future. Deze Homo Sapiens Verus is wel succesvol. Hierbij een foto van de wat mij betreft belangrijkste slide van de voordracht: de vaardigheden en karakteristieken die gerelateerd zijn aan succes en wijsheid. Doe er je voordeel mee! Gelukkig een happy end!