Percentages Open Access publicaties 2016-2024

UNL heeft met het Ministerie van OCW afgesproken open access publicaties te monitoren. UNL heeft toegezegd de registratie uit te splitsen naar “goud”, “hybride” en “groen”. Samen met experts van de universiteiten heeft de UNL een definitieraamwerk (zie downloads onderaan pagina) ontwikkeld voor het monitoren van open access publicaties, dat elke universiteit hanteert.

Vanaf 2024 zijn we gestart met een nieuwe meetmethode met additioneel de beperking 4) op alleen die artikelen die een unieke en permanente verwijzing hebben (Digital Object Identifier, DOI). Dit maakt het mogelijk om Open Access cijfers geautomatiseerd te genereren op basis van open databronnen. De nieuwe methode is gebaseerd op een complete lijst van Nederlandse peer reviewed artikelen. Hierbij tellen alle publicaties maar een keer mee en wordt de score gelijk op landelijk niveau berekent (en niet eerst per instelling). In onderstaande tabel staan de percentages per categorie. De data inclusief beschrijving zijn openbaar beschikbaar op Zenodo.

Tabel 1: Percentages Open Access (OA) artikelpublicaties 2016-2023 Nederlandse universiteiten per Open Access categorie.

[1] Om te bepalen welke tijdschriften Open Access (OA) beschikbaar zijn, hebben we ons gebaseerd op de Directory of Open Access Journals (DOAJ). Dit is een online register van Open Access voor peer-reviewed tijdschriften.                
[2] Onder “Hybride en niet DOAJ OA” verstaan we open artikelen in betaalde tijdschriften en open artikelen in open tijdschriften die niet zijn opgenomen in de DOAJ;                
[3] “Alleen groen OA” betreft artikelen die alleen Open Access toegankelijk zijn doordat ze beschikbaar zijn via een ‘trusted repository’. In die ‘trusted repositories’ is dus niet gezocht naar artikelen uit DOAJ-tijdschriften en hybride artikelen.

De universiteiten van Nederland houden vast aan de 100% Open Access ambities. We gaan deze de komende jaren deze verbreden van peer reviewed artikelen naar alle wetenschappelijke output, gaan deze compliant maken met subsidie-eisen, zoals die van cOAlition S, investeren in de verdere professionalisering van de uitvoeringsorganisatie t.b.v. deals met alle uitgevers en gaan duurzaam investeren in voorwaardige alternatieven in het publicatielandschap.

De verdere stappen naar 100% Open Access op nationaal niveau is echter een serieuze uitdaging waartoe we een aantal haalbaarheidsstudies hebben uitgevoerd. Voor een duurzame Open Access beleid is een andere inzet van financiële middelen vereist waarbij een breed scala aan Open Access-instrumenten in een groter samenwerkingsverband nodig zijn. In die context heeft UNL besloten verder te investeren in de gouden en diamanten routes voor een inclusiever en diverser publicatielandschap, zie nieuwsbericht 31 juli 2023. Dit kan niet zonder een actieve bijdrage van OCW zowel rond ondersteunende wet- en regelgeving als door samen met kennispartijen te investeren in de benodigde opschaling.